„Ranking nieufności” to przeprowadzane corocznie przez SW Research badanie sprawdzające poziom zaufania Polaków do poszczególnych mniejszości etnicznych i wyznaniowych. Jego wyniki nakreślają pewien obraz aktualnych nastrojów społecznych, na które wpływ mają także m. in. wydarzenia na świecie.
W badaniu wzięto pod uwagę 15 grup mniejszościowych, a respondentów zapytano o stosunek do nich w zależności od 6 stopni zażyłości — począwszy od wizji przedstawiciela danej mniejszości jako turysty w Polsce, poprzez znajomego czy sąsiada, a skończywszy na jego małżeństwie z bliską osobą. To kompleksowe badanie, które pozwala w sposób wieloaspektowy przyjrzeć się zjawisku nieufności wobec konkretnych mniejszości.
Dwa modele nieufności
Oprócz standardowych pytań o wiek, płeć czy wielkość miejscowości zamieszkania podczas wywiadu z uczestnikami zapytano również o kwestie takie jak stosunek do religii i afiliacje polityczne. Pozwoliło to uzyskać pełniejszy obraz nastrojów społecznych i powiązań między nimi, także tych nieoczywistych. W tym roku po raz pierwszy stworzyliśmy też wewnętrzny ranking nieufności Polaków do siebie nawzajem, który pokazuje największe punkty napięć w podzielonym narodzie.
Na tej podstawie zauważyliśmy dwa odmienne podejścia do nieufności w polskim społeczeństwie. Pierwszy z nich cechuje się niższym zaufaniem do narodowości z dawnego bloku wschodniego, a także grup narodowościowych i wyznaniowych spoza Europy. Jego przedstawiciele są starsi, raczej wierzący i stanowią 85% badanych. Druga grupa traktuje jednakowo wszystkie mniejszości i wyznania. Jedynie poziom nieufności do Rosjan jest podobnie wysoki u obu grup.
1. Rosjanie - Pobierz Infografikę
2. Muzułmanie - Pobierz Infografikę
3. Żydzi - Pobierz Infografikę
4. Białorusini - Pobierz Infografikę
5. Ukraińcy - Pobierz Infografikę
6. Marokańczycy - Pobierz Infografikę
7. Hindusi - Pobierz Infografikę
8. Gruzini - Pobierz Infografikę
9. Niemcy - Pobierz Infografikę
10. Węgrzy - Pobierz Infografikę
11. Litwini - Pobierz Infografikę
12. Amerykanie - Pobierz Infografikę
13. Japończycy - Pobierz Infografikę
14. Słowacy - Pobierz Infografikę
15. Czesi - Pobierz Infografikę
Komu nie ufają Polacy?
W drugiej edycji „Rankingu Nieufności” dwa pierwsze miejsca, podobnie jak w poprzedniej, zajmują Rosjanie (indeks 51,7) i muzułmanie (43,8). W stosunku do zeszłego roku nastąpił jednak zauważalny spadek tej wartości w przypadku lidera zestawienia (z indeksu na poziomie 57,2). Nieco mniejszy możemy zauważyć u drugiej grupy, u której wskaźnik w pierwszej edycji rankingu wynosił 44,7.
Podium zamykają Żydzi ze współczynnikiem 37,2 (w 2024 r. 32,5), którzy w ciągu roku „awansowali” aż o cztery pozycje. Z pewnością duży wpływ na to miała sytuacja w Strefie Gazy i jej nagłośnienie w mediach.
W środku rankingu zaszły niewielkie zmiany w stosunku do zestawienia z zeszłego roku. Białorusini i Ukraińcy spadli o jedną pozycję (a więc społeczne zaufanie do nich nieco wzrosło), podobnie jak Hindusi. Z kolei Marokańczycy odnotowali wyższy poziom nieufności niż w poprzednim rankingu. Reszta pozycji pozostała niezmienna.
Najmniejszą nieufność Polacy deklarują wobec Czechów (18,5) i Słowaków (19,4). Obie wartości są nieco wyższe niż w poprzednim badaniu (odpowiednio 18,6 i 18,4); mimo tego obie grupy znalazły się w czołówce rankingu. Ta pierwsza w tym roku zdetronizowała na pozycji „lidera” Amerykanów, co może być związane z sytuacją polityczną w USA. Końcowe podium zamykają Japończycy z indeksem 21,5 (20,6 w 2024 r.).
Czy Polak Polakowi ufa?
W tej edycji rankingu sprawdziliśmy również poziom nieufności Polaków wobec rodaków. Respondentów poprosiliśmy o wyobrażenie sobie hipotetycznej sytuacji, w których, będąc na wakacjach w obcym kraju, spotykają Polaków w różnych kontekstach — od przypadkowo napotkanego na ulicy turystę, przez pracownika hotelu czy restauracji, po osobę, z którą potencjalnie nawiązaliby nową znajomość.
Okazuje się, że nieco wyższy poziom nieufności wobec innych Polaków wykazują mężczyźni niż kobiety. Widoczna jest też pewna zależność od wieku respondentów — im starsi badani, tym wskaźnik jest wyraźnie niższy.
Deklarowany poziom nieufności wobec rodaków jest też do pewnego stopnia powiązany z poglądami politycznymi. Najwyższy jej poziom występuje wśród wyborców Grzegorza Brauna, a najniższy — Magdaleny Biejat.
Nota metodologiczna:
Badanie zostało zrealizowane w dniach 02-11 października 2025 r. techniką CAWI, na reprezentatywnej próbie 1500 dorosłych mieszkańców Polski, dobranych z panelu badawczego swpanel.pl. Każdy z respondentów miał możliwość wyrażenia opinii w ramach 10 z 15 losowo wybranych bloków, z których każdy dedykowany był przedstawicielom jednej narodowości lub mniejszości wyznaniowej.
