To dane z najnowszego raportu opublikowanego przez Agencję SW Research, prezentującego wyniki badania stosunku Polaków do wybranych mniejszości narodowych i wyznaniowych. W badaniu wzięto pod uwagę 15 grup mniejszościowych, a respondentów zapytano o stosunek do nich w zależności od 6 stopni zażyłości – począwszy od wizji przedstawiciela danej grupy jako turysty w Polsce, poprzez znajomego czy sąsiada, a skończywszy na jego małżeństwie z bliską osobą. To kompleksowe badanie, które pozwala w sposób wieloaspektowy przyjrzeć się zjawisku nieufności wobec konkretnych mniejszości.
Jak obliczamy indeks nieufności?
Wartość indeksu obliczamy na podstawie zebranych odpowiedzi na 6 pytań ilustrujących stopnie nieufności wobec przedstawiciela danej grupy społecznej. Każdej z nich przypisano wagę liczbową od 1 do 6, przy czym 1 oznacza najniższy poziom nieufności i pełną akceptację. Zsumowane iloczyny odpowiedzi danego uczestnika na wszystkie pytania dotyczące jednej grupy (pokazywane w kolejności losowej) dają końcową wartość wskaźnika dla tego konkretnego przypadku. Następnie wynik został wystandaryzowany w skali 0-100, uwzględniając zarówno teoretyczne wartości maksymalne, jak i minimalne indeksu. Tak więc im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższy poziom nieufności.
1. Rosjanie - Pobierz Infografikę
2. Muzułmanie - Pobierz Infografikę
3. Żydzi - Pobierz Infografikę
4. Białorusini - Pobierz Infografikę
5. Ukraińcy - Pobierz Infografikę
6. Marokańczycy - Pobierz Infografikę
7. Hindusi - Pobierz Infografikę
8. Gruzini - Pobierz Infografikę
9. Niemcy - Pobierz Infografikę
10. Węgrzy - Pobierz Infografikę
11. Litwini - Pobierz Infografikę
12. Amerykanie - Pobierz Infografikę
13. Japończycy - Pobierz Infografikę
14. Słowacy - Pobierz Infografikę
15. Czesi - Pobierz Infografikę
Komu (nie) ufają Polacy?
W drugiej edycji „Rankingu Nieufności” dwa pierwsze miejsca, podobnie jak w poprzedniej, zajmują Rosjanie (indeks 51,7) i muzułmanie (43,8). W stosunku do poprzedniego roku nastąpił jednak zauważalny spadek tej wartości w przypadku lidera zestawienia (z indeksu na poziomie 57,2). Nieco mniejszy możemy zauważyć u drugiej grupy, u której wskaźnik w pierwszej edycji rankingu wynosił 44,7. Podium zamykają Żydzi ze współczynnikiem 37,2 (w 2024 r. 32,5), którzy w ciągu roku „awansowali” aż o cztery pozycje.
W środku rankingu zaszły niewielkie zmiany w stosunku do zestawienia z zeszłego roku. Białorusini i Ukraińcy spadli o jedną pozycję (a więc społeczne zaufanie do nich nieco wzrosło), podobnie jak Hindusi. Z kolei Marokańczycy odnotowali wyższy poziom nieufności niż w poprzednim rankingu. Reszta pozycji pozostała niezmienna.
Najmniejszą nieufność Polacy deklarują wobec Czechów (18,5) i Słowaków (19,4). Obie wartości są nieco wyższe niż w poprzednim badaniu (odpowiednio 18,6 i 18,4); mimo tego obie grupy znalazły się w czołówce rankingu. Ta pierwsza w tym roku zdetronizowała na pozycji „lidera” Amerykanów. Końcowe podium zamykają Japończycy z indeksem 21,5 (20,6 w 2024 r.).
Podobnie jak w ubiegłym roku, odnotowano wysokie korelacje poziomu nieufności pomiędzy niektórymi grupami (np. Czechami i Słowakami), co oznacza, że brak zaufania wobec jednej z nich zwykle wiąże się z nieufnością wobec drugiej. Występują jednak również grupy „ortogonalne”, dla których korelacje są niskie, przykładowo, nieufność wobec Rosjan jest niemal niezależna od nieufności wobec większości pozostałych grup, zwłaszcza wobec Amerykanów. Ponownie nie stwierdzono żadnej pary grup, dla której korelacja byłaby ujemna, czyli sytuacji, w której nieufność wobec jednej z nich łączyłaby się z większym zaufaniem wobec innej.
Dr Piotr Szulc
Demografia nieufności
Analiza miejsca w rankingu oraz wartości indeksu nieufności w kontekście zmiennych demograficznych dostarcza wielu interesujących wniosków. Wraz z wiekiem respondentów maleje ich poziom nieufności. Wyjątkami pozostają Rosjanie i Białorusini, do których awersja pozostaje niezmienna niezależnie od wieku.
Kobiety i mężczyźni deklarują podobny poziom nieufności wobec wszystkich grup. Męska część populacji ma jednak większą skłonność do skrajności w górnych zakresach skali, szczególnie wobec Ukraińców, Niemców, muzułmanów i Żydów.
Nieufność jest za to istotnie skorelowana z religijnością — najniższy jej poziom obserwuje się wśród ateistów. Wśród katolików wyższy jej wskaźnik widać u tych, którzy często uczestniczą w mszach i obrzędach. Ci ankietowani deklarują też mniejszy poziom zaufania wobec innych Polaków.
Istotną determinantą braku zaufania są poglądy polityczne — wyborcy Karola Nawrockiego i Grzegorza Brauna cechują się wyższym poziomem nieufności wobec większości badanych grup.
Czy Polak Polakowi ufa?
W tej edycji sprawdzono również poziom nieufności Polaków wobec siebie nawzajem. W tym celu poproszono badanych o wyobrażenie sobie hipotetycznej sytuacji, w której są na wakacjach za granicą i spotykają rodaków w różnych sytuacjach, od przypadkowego zetknięcia na ulicy po sąsiada w hotelu czy na kempingu. Najniższy poziom akceptacji respondenci wykazali, co ciekawe, w stosunku do Polaka jako współlokatora w mieszkaniu lub pokoju wieloosobowym. Najwyższy z kolei występuje w przypadku pytań o rodaka jako pracownika hotelu czy restauracji lub przewodnika wycieczki.
Okazuje się też, że nieco wyższy poziom nieufności wobec innych Polaków wykazują mężczyźni niż kobiety. Widoczna jest też pewna zależność od wieku respondentów — im starsi badani, tym wskaźnik jest nieco wyższy.
Deklarowany poziom nieufności wobec rodaków jest też do pewnego stopnia skorelowany z poglądami politycznymi. Najwyższy jej poziom występuje wśród wyborców Grzegorza Brauna, a najniższy — Magdaleny Biejat.
Metodologia:
Badanie zostało zrealizowane w dniach 02-11 października 2025 r. techniką CAWI, na reprezentatywnej próbie 1500 dorosłych mieszkańców Polski, dobranych z panelu badawczego swpanel.pl. Każdy z respondentów miał możliwość wyrażenia opinii w ramach 10 z 15 losowo wybranych bloków, z których każdy dedykowany był przedstawicielom jednej narodowości lub mniejszości wyznaniowej.
Informacja prasowa dostępna jest na stronie: Ranking Nieufności Polaków 2025
Fragment raportu:
Pobierz raport
i uzyskaj darmową prenumeratę kolejnych wyników badań
