Prawie 10% Polaków znalazło się w sytuacji zagrożenia HIV
01/12/2025
Z tej okazji agencja LoveBrands Group zleciła SW Research przeprowadzenie badania „Wiedza i nastawienie Polaków do diagnostyki przedekspozycyjnej HIV”. Wynika z niego, że niemal co dziesiąty Polak znalazł się kiedykolwiek w sytuacji potencjalnego zakażenia tym wirusem. Jednak prawie 39% z nich nie zdecydowało się na badanie diagnostyczne po takim doświadczeniu. Tylko 20% deklaruje wykonanie odpowiedniego testu.
Polacy a profilaktyka przedekspozycyjna PrEP
Mniej niż jedna czwarta (23%) respondentów słyszała o istnieniu profilaktyki przedeskpozycyjnej PrEP. Jest to lek w formie tabletek, który zmniejsza prawdopodobieństwo zakażenia HIV nawet o 86%. Niestety, liczba osób w Polsce stosujących tę ochronę szacowana jest jedynie na 3-5 tys. osób. Z przeprowadzonego przez SW Research badania wynika, że tylko 37% Polaków szukało informacji o niej na własną rękę (i były to jedynie osoby w wieku 18-24 lat). Mimo to, ok. 60% ankietowanych przyznaje, że PrEP to skuteczna metoda zapobiegania zarażeniu. Co trzeci nie ma zdania/wiedzy w tej kwestii.
Niestety, lek ten nie jest refundowany w naszym kraju. Tymczasem 70% badanych wierzy, że większa dostępność PrEP może przyczynić się do spadku liczby zakażeń HIV w Polsce (a należy podkreślić, że w ostatnich latach odnotowuje się ich coraz więcej). O jego skuteczności najbardziej przekonani są mężczyźni poniżej 25. roku życia.
Nawet mimo potencjalnej refundacji, skłonność do skorzystania z PrEP jest na umiarkowanym poziomie. Na pewno istotną rolę odgrywa odpowiednia informacja i edukacja - wśród osób, które wcześniej słyszały o tej formie profilaktyki, niemal co druga byłaby skłonna rozważyć jej stosowanie. Większe zainteresowanie PrEP widać wśród mężczyzn. Grupą najbardziej sceptyczną wobec nowej formy profilaktyki są seniorzy, natomiast najwyższy poziom zainteresowania widać wśród 25-34 latków. Wpływ na poziom zainteresowania PrEP ma również wykształcenie - osoby z wykształceniem wyższym są nieco bardziej otwarte w porównaniu do osób z niższym poziomem wykształcenia. Wielkość miejsca zamieszkania także różnicuje Polaków względem poziomu skłonności do skorzystania z PrEP - średnio wyższy jej poziom obserwujemy w większych ośrodkach miejskich, tj. powyżej 200 tys. mieszkańców, w których nie tylko istotną rolę odgrywa lepszy obieg i dostęp do informacji, ale również większe skupiska sprzyjają potencjalnie większej liczbie kontaktów seksualnych.
Piotr Zimolzak
Wiceprezes SW Research
Czy Polacy chcą refundacji PrEP?
Niedługo na posiedzeniu Parlamentarnego Zespołu ds. Zapobiegania Zakażeniom HIV i Zwalczania AIDS omawiana ma być kwestia refundacji PrEP. Zapytani o to, czy popierają ten pomysł, badani podzielili się na dwie niemal równe grupy i trzecią, znacznie mniejszą. 35% z nich popiera pełną refundację, 33% — częściową, a 12% opowiada się za dostępem komercyjnym bez refundacji. Poproszenie o wskazanie grup, którym powinna ona przysługiwać (możliwość wielokrotnego wyboru odpowiedzi), respondenci najczęściej wskazywali osoby, które dostały zalecenie przyjęcia PrEP od lekarza (41%), a także niezakażonych pozostających w stałym związku z nosicielem HIV (34%). 33% badanych uważa, że refundacja powinna przysługiwać osobom z grup podwyższonego ryzyka, a 32% — wszystkim obywatelom, niezależnie od ich sytuacji zdrowotnej czy potencjalnego zagrożenia zakażeniem.
Wprowadzenie refundacji PrEP w krajach Europy Zachodniej wskazało znaczący spadek nowych zakażeń, szczególnie wśród mężczyzn. W Polsce trzeba zapłacić za wizytę, badania i leki, co powoduje, że tylko nieliczne osoby na to stać. Od lat widzimy stały wzrost HIV w Polsce, oraz znikome środki przeznaczane na profilaktykę. Bez skojarzonej profilaktyki w tym edukacji, różnych form testowania - również testów domowych, zachęcania do używania prezerwatyw, wprowadzeniu PrEPu HIV będzie dalej zbierał swoje żniwo. A od 40 lat wiemy jak się przenosi i mamy na niego skuteczne metody.
Dr n. społ. Magdalena Ankiersztejn-Bartczak
Prezes zarządu Fundacja Edukacji Społecznej
O PrEP mówi się za mało
Diagnostyka przedekspozycyjna i sam wirus HIV to tematy, o których wciąż w debacie publicznej mówi się mało. Działania informacyjne, takie jak kampanie społeczne, prowadzone są głównie ramach lokalnych projektów, działań organizacji pozarządowych, materiałów edukacyjnych i usług komercyjnych. Takiego zdania jest również większość (70%) Polaków; przeciwną opinię wyraziło jedynie 14%. 80% respondentów uważa, że kampanie informacyjne w tym temacie powinny być prowadzone, ale tylko 44% z nich popiera skierowanie ich do szerokiego grona odbiorców zamiast do konkretnych grup objętych większym ryzykiem zakażenia.
Debata publiczna na temat PrEP w Polsce jest fragmentaryczna i zawężona do środowiska ekspertów i NGO. Szerzej widoczna jest przy okazji Światowego Dnia Walki z AIDS czy Europejskiego Tygodnia Testowania w kierunku HIV. Na co dzień próżno szukać tego tematu w mediach głównego nurtu. Trudno się temu dziwić, skoro ponad połowa Polaków będących w związku nigdy nie rozmawiała z partnerem czy partnerką na temat zagrożeń dotyczących HIV. Wprowadzenie do koszyka świadczeń testu na HIV i umożliwienie przepisywania PrEP przez lekarzy rodzinnych to ważna zmiana. Potrzeba ogólnopolskiej kampanii informacyjnej w tym temacie. Żeby takie działanie było skuteczne, niezbędne jest dopasowanie przekazu i kanałów komunikacji do zróżnicowanych grup docelowych. Komunikaty nie powinny straszyć, bo to jeszcze bardziej stygmatyzuje osoby zakażone. Ton komunikacji powinien być pozytywny, a treść przekazu zrozumiała i wskazująca na konkretne rozwiązania. Warto zaangażować wiarygodnych i umocowanych do mówienia na ten temat influencerów, którzy cieszą się zaufaniem wśród skupionych wokół siebie odbiorców.
Mateusz Konwerski
Ekspert komunikacji zdrowotnej w LoveBrands Group
Metodologia:
Badanie „Wiedza i nastawienie Polaków do profilaktyki przedekspozycyjnej HIV” zostało zrealizowane przez agencję SW Research w dniach 2-3.09.2025 techniką CAWI na reprezentatywnej próbie 1025 dorosłych Polaków na panelu SW Panel
Ⓒ COPYRIGHT 2012-2025 SW RESEARCH SP. Z O.O.
