Najmniej ufamy Rosjanom i muzułmanom - Ranking nieufności
01/10/2024
RANKING NIEUFNOŚCI POLAKÓW
1. ROSJANIE
2. MUZUŁMANIE
3. BIAŁORUSINI
4. UKRAIŃCY
5. MAROKAŃCZYCY
6. HINDUSI
7. ŻYDZI
8. GRUZINI
9. NIEMCY
10. WĘGRZY
11. LITWINI
12. JAPOŃCZYCY
13. SŁOWACY
14. CZESI
15. AMERYKANIE
Poziom uprzedzeń, brak akceptacji, rezerwa społeczna – z jednej strony to pojęcia synonimiczne, z drugiej zaś każde z nich ma różny wydźwięk i natężenie emocjonalne. Co więcej, poziom każdego z nich może być zróżnicowany w zależności od sytuacji społecznej – inne standardy przyjmiemy, gdy mówimy o naszych współpracownikach, a inne, gdy dotyczą one naszych bliskich. Dlatego, aby umożliwić porównywanie stopnia (braku) akceptacji wobec różnych mniejszości, koniecznie było stworzenie wystandaryzowanego, jednowymiarowego wskaźnika. Tak powstał Indeks Nieufności Polaków, który umożliwił stworzenie Rankingu Nieufności Polaków:
Bezapelacyjnym liderem braku zaufania zostali Rosjanie (Index = 57,2 pkt. na 100 możliwych). Pozostałe miejsca na podium przypadły muzułmanom (44,7) i Białorusinom (44,2). Z kolei najlepiej postrzegamy obywateli USA (18), a także Czechów (18,4) i Słowaków (18,6).
Z geograficznego punktu widzenia można powiedzieć, że nasza granica jest najbardziej otwarta w południowym kierunku, podczas gdy Wschód budzi największy niepokój. Co jednak ciekawe, obywatele Ukrainy zajęli dość wysoką, bo 4. pozycję w Rankingu. Interesujący jest także relatywnie obojętny stosunek do Zachodu (Niemcy) czy Centralnej Europy (Węgrzy). Zastanawia za to pozytywny stosunek do ekstremów – zarówno Dalekiego Wschodu (Japonia) oraz Zachodu (USA). Istotną, choć nie jedyną zmienną wyjaśniającą może być w tym przypadku atrakcyjny wizerunek tych państw, jako nowoczesnych i dobrze rozwiniętych ekonomicznie.
Kto najbardziej nie ufa Rosjanom, Ukraińcom, Niemcom, Białorusinom, muzułmanom, Litwinom i Amerykanom?
W badaniu uchwyciliśmy również różnice w ocenie stopnia nieufności ze względu na podstawowe cechy demograficzne (wiek, województwo) oraz światopoglądowe (deklaracje odnośnie głosowania w wyborach parlamentarnych w październiku 2024 r.).
.webp)
.webp)
Komentarze autorów badania
Globalizacja, praktycznie nieograniczona komunikacja i otwieranie granic – te postępujące procesy ostatnich dekad sprawiają, że naturalnym jest stopniowe przenikanie się różnych kultury, wyznań, kohabitacja mniejszości narodowych i etnicznych. Zjawiska te nie są obojętne dla społeczeństwa, a nieraz stanowią wyzwanie dla takich wartości jak identyfikacja narodowa czy poczucie przynależności.
- Tempo rozwoju wspomnianych procesów dodatkowo determinowane jest przez (nieraz trudne do przewidzenia) wydarzenia czy informacje o zróżnicowanym zasięgu. Wśród przykładów takich „czarnych łabędzi” ostatnich lat można wymienić np. agresję Rosji na Ukrainie, nasilenie się konfliktu na Bliskim Wschodzie, wybuch pandemii COVID-19, doniesienia o atakach lub zagrożeniach terrorystycznych w krajach wysokorozwiniętych. Dlatego warto nieustannie stawiać pytania o aktualny stosunek ogółu społeczeństwa, które stanowi większościowe tło dla innych narodowości czy wyznań - komentuje Piotr Zimolzak, wiceprezes SW Research.
Badanie akceptacji różnych narodowości i mniejszości to fascynująca próba uchwycenia wieloaspektowego zjawiska w ramach jednego wymiaru. Już sama natura skali sugeruje, że poziom akceptacji lub dystansu do różnych grup nie jest miarą zero-jedynkową, ale podlega gradacji. Każdy z cząstkowych wyników tworzących wskaźnik, jest jednocześnie wypadkową naszych poglądów, poczucia przynależności do grupy, emocji których doświadczamy i które okazujemy. Tworząc Distrust Index pokazaliśmy, że opowiedzenie złożonych, wielowarstwowych historii za pomocą kilku liczb jest możliwe i ma sens - komentuje Jakub Wasiewicz, analityk SW Research.
Metodologia wyznaczania wskaźnika - czyli jak przeprowadziliśmy badanie nieufności Polaków?
Czy zaakceptował(a)by Pan(i) (…) jako…
- turystę w moim kraju?
- mieszkańca mojego kraju?
- mojego współpracownika w pracy?
- mojego sąsiada?
- mojego bliskiego przyjaciela?
- męża/żonę kogoś z mojej bliskiej rodziny?
Pytania o każdy typ relacji wyświetlano w losowej kolejności na osobnym ekranie. Ponieważ każdy z wymienionych obszarów obrazuje inne nasilenie społecznej akceptacji, każdej odpowiedzi przypisano wartości od 1 do 6. . To nawiązanie do oryginalnej metodologii amerykańskiego socjologa Emory’ego Bogardusa (1882-1973), który opracował tzw. skalę dystansu społecznego, będącego silnym korelatem poziomu społecznej nieufności..
W ten sposób, stwierdzenie „Zaakceptowałbym (…) jako męża/żonękogoś z mojej bliskiej rodziny” obrazuje najniższy dystans społeczny i przypisana mu została waga równa 1. Analogicznie, twierdzenie „Zaakceptowałbym (…) jako turystę w moim kraju” obrazuje najwyższy dystans społeczny i przypisana mu została waga równa 6. Przykładowo:
- Respondent, który wskazał, że zdecydowanie zgadza się, że zaakceptowałaby (…) jako męża/żonę kogoś z bliskiej rodziny otrzymał wynik 1 (1x1) dla tej pozycji.
- Z kolei respondent, który zdecydowanie nie zgadza się, że zaakceptowałby (…) jako turystę” otrzymał wynik 30 (5×6).
Końcowa wartość wskaźnika dla pojedynczego respondenta dla danej narodowości została obliczona jako suma zdefiniowanych wyżej iloczynów dla wszystkich sześciu pytań. Następnie wynikzostał wystandaryzowano w skali 0-100, uwzględniając zarówno teoretyczne wartości maksymalne i minimalne indeksu. W ten sposób, im wyższa wartość wskaźnika, tym wyższy deklarowany poziom nieufności(). Wartość indeksu dla pojedynczego respondenta wyraża się wzorem
.webp)
Gdzie:
- i: numer kolejnego pytania z listy (wartość 1 odnosi się do „(…) turystę w moim kraju”, a wartość 6 do „(…) męża/żonę kogoś z bliskiej rodziny”)
- X_i: odpowiedź na skali Likertai dla i-tego pytania
- max(indeks): stała, teoretyczna wartość maksymalna wskaźnika, równa 5 x (1+2+3+4+5+6) = 105
- min (indeks): stała, teoretyczna wartość minimalna wskaźnika, równa 1 x (1+2+3+4+5+6) = 21
Nota metodologiczna:
Badanie zostało zrealizowane w dniach 11-16 września 2024 r. techniką CAWI, na reprezentatywnej próbie 1500 dorosłych mieszkańców Polski, dobranych z panelu badawczego swpanel.pl. Każdy z respondentów miał możliwość wyrażenia opinii w ramach 10 z 15 losowo wybranych bloków, z których każdy dedykowany był przedstawicielom jednej narodowości lub mniejszości wyznaniowej. W ten sposób, każda grupa została oceniona przez minimum 1000 respondentów.